Kto i do kogo wypowiada podane słowa? „Kiedy nieboszczyk Pan mój upadał zraniony, A ja, klęcząc nad jego piersią pochylony. I miecz maczając w ranę, zemstę zaprzysiągnął, Pan głowę wstrząsnął, rękę ku bramie wyciągnął. W stronę, gdzie stałeś, i krzyż w powietrzu. naznaczył; Mówić nie mógł, lecz dał znak, że Charakterystyka Gerwazego. W przeciwieństwie do większości postaci stary Klucznik – Gerwazy Rębajło, jest postacią nakreśloną bardzo serio. Wstępną charakterystykę Klucznika dostajemy już w II księdze, kiedy to widzimy go przy codziennym zajęciu, czyli zabawie otwieraniem i zamykaniem drzwi, które sam w tym celu wstawił. Pan Sędzia skłoniwszy się opuścił biesiadę; On na dziedzińcu włościan traktował gromadę, Zebrawszy ich za stołem na dwa staje długim, Sam siadł na jednym końcu, a pleban na drugim. Tadeusz i Zofija do stołu nie siedli, Zajęci częstowaniem włościan, chodząc jedli. Starożytny był zwyczaj, iż dziedzice nowi 1 Pan Tadeusz - streszczenie szczegółowe. 2 Ciekawostki o Panu Tadeuszu. 3 „Pan Tadeusz” jako wizja kraju lat dziecinnych. Wybór cytatów ze słynnej epopei Adama Mickiewicza - Pan Tadeusz (2/2) Pan Tadeusz - cytaty, Adam Mickiewicz - Pan Tadeusz - streszczenie, opracowanie. . KSIĘGA SIÓDMA. RADA. TREŚĆ. Zbawienne rady Bartka, zwanego Prusak. — Głos żołnierski Maćka Chrzciciela. — Głos polityczny pana Buchmana. — Jankiel radzi ku zgodzie, którą Scyzoryk rozcina. — Rzecz Gerwazego, z której okazują się wielkie skutki wymowy sejmowej. — Protestacja starego Maćka. — Nagłe przybycie posiłków wojennych zrywa naradę. — Hejże na Soplice! Z kolei Bartek poseł rzecz swą wyprowadzał. Ten, że często na strugach[1] do Królewca chadzał, Nazwany był Prusakiem od swych spółrodaków Przez żart, bo nienawidził okropnie Prusaków, 5 Choć lubił o nich gadać. Człek podeszły w lata, W podróżach swych dalekich wiele zwiedził świata, Gazet pilny czytelnik, polityki świadom, Mógł więc niemało światła udzielić obradom. Ten rzecz tak kończył: „Nie jest to, Panie Macieju, 10 Bracie mój, a nas wszystkich Ojcze Dobrodzieju, Nie jest to marna pomoc. Jabym na Francuzów Spuścił się w czasie wojny, jak na czterech tuzów:[2] Lud bitny, a od czasów pana Tadeusza Kościuszki, świat takiego nie miał genijusza 15 Wojennego, jak wielki cesarz Bonaparte. Pamiętam, kiedy przeszli Francuzi przez Wartę, Bawiłem zagranicą wtenczas, w roku Pańskim Tysiącznym osiemsetnym szóstym; właśnie z Gdańskiem Handlowałem, a krewnych mam wiele w Poznańskiem. 20 Jeździłem ich odwiedzić; więc z panem Józefem Grabowskim[3], który teraz jest rejmentu szefem, A podówczas żył na wsi blisko Obiezierza, Polowaliśmy sobie na małego zwierza. Był pokój w Wielkopolszcze, jak teraz na Litwie, 25 Wtem nagle rozeszła się wieść o strasznej bitwie. Przybiegł do nas posłaniec od pana Todwena, Grabowski list przeczytał, krzyknął: „Jena! Jena![4] Zbito Prusaków na łeb, na szyję, wygrana!“ Ja, z konia zsiadłszy, zaraz padłem na kolana, 30 Dziękując Panu Bogu. — Do miasta jedziemy, Niby dla interesu, niby nic nie wiemy; Aż tu widzimy: wszystkie landraty, hofraty,[5] Komisarze i wszystkie podobne psubraty Kłaniają się nam nisko; każdy drży, blednieje, 35 Jako owad prusaczy[6] gdy wrzątkiem kto zleje. My śmiejąc się, trąc ręce, prosim uniżenie O nowinki, pytamy, co słychać o Jenie? Tu ich strach zdjął, dziwią się, że o klęsce owej Już wiemy; krzyczą Niemcy: „achary Got! o wej!“[7] 40 Spuściwszy nos, do domów, z domów dalej w nogi — O, to był rwetes! Wszystkie wielkopolskie drogi Pełne uciekających. Niemczyska jak mrowie Pełzną, ciągną pojazdy, które lud tam zowie Wageny i fornalki; mężczyźni, kobiety 45 Z fajkami, z imbryczkami, wleką pudła, bety,[8] Drapią, jak mogą. A my milczkiem wchodzim w radę: Hejże na koń, pomieszać Niemcom rejteradę! Nuż landratom tłuc w karki, z hofratów drzeć schaby, A herów oficerów łowić za harcaby[9] — 50 A jenerał Dąbrowski wpada do Poznania I cesarski przynosi rozkaz: Do powstania! W tydzień jeden, tak lud nasz Prusaków wychłostał I wygnał, na lekarstwo Niemcabyś nie dostał! Gdyby się tak obrócić i gracko i raźnie, 55 I u nas w Litwie sprawić Moskwie taką łaźnię? He, co myślisz Macieju? Jeśli z Bonapartem Moskwa drze koty, to on wojuje nie żartem: Bohater pierwszy w świecie, a wojsk ma bez liku! He, cóż myślisz, Macieju, nasz ojcze Króliku?“ 60 Skończył. Czekają wszyscy Macieja wyroku. Maciej głowy nie ruszył, ani podniósł wzroku, Tylko ręką kilkakroć uderzył po boku, Jak gdyby szabli szukał. (Od zaboru kraju Szabli nie nosił, przecież z dawnego zwyczaju, 65 Na wspomnienie Moskala, zawsze rękę zwracał Na lewy bok, zapewne Rózeczki swej macał; I stąd był nazywany powszechnie Zabokiem). Już wzniósł głowę, słuchając w milczeniu głębokiem. Maciej oczekiwanie powszechne omylił, 70 Nachmurzył brwi i znowu głowę na pierś schylił. Nakoniec odezwał się, zwolna każde słowo Wymawiając z przyciskiem, a w takt kiwał głową: „Cicho! skądże ta cała nowina pochodzi? Jak daleko Francuzi? kto nimi dowodzi? 75 Czy już wojnę zaczęli z Moskwą? gdzie i o co? Którędy mają ciągnąć? z jaką idą mocą? Wiele piechoty, jazdy? Kto wie, niechaj gada!“ Milczała patrząc na się kolejno gromada. „Radziłbym — rzecze Prusak — czekać bernardyna 80 Robaka, bo od niego pochodzi nowina; Tymczasem posłać pewnych szpiegów nad granicę I pocichu uzbrajać całą okolicę, A tymczasem ostrożnie całą rzecz prowadzić, Aby Moskalom naszych zamiarów nie zdradzić“. 85 „He! czekać? szczekać? zwlekać?“ przerwał Maciej drugi, Ochrzczony Kropicielem od wielkiej maczugi,[10] Którą zwał Kropidełkiem. Miał ją dziś przy sobie, Stanął za nią, na gałce zwiesił ręce obie, Na ręku oparł brodę, krzycząc: „Czekać! zwlekać! 90 Sejmikować! Hem, trem, brem, a potem uciekać! Ja w Prusach nie bywałem; rozum królewiecki Dobry dla Prus, a u mnie jest rozum szlachecki. To wiem, że kto chce bić się, niech kropidło chwyta; Kto umierać, ten księdza niech woła, i kwita! 95 Ja chcę żyć, bić! Bernardyn po co? czy my żaki? Co mi tam Robak! otóż my będziem robaki, I dalej Moskwę toczyć! Trem, bdrem, szpiegi, wzwiady, Wiecie wy, co to znaczy? — Oto, że wy dziady, Niedołęgi! He, Bracia! to wyżla rzecz tropić, 100 Bernardyńska kwestować, a moja rzecz: kropić, Kropić, kropić i kwita!“ — Tu maczugę głasnął, Za nim cały tłum szlachty: „Kropić! kropić!“ wrzasnął. Poparł stronę Chrzciciela Bartek, zwan Brzytewka, Od szabli cienkiej, tudzież Maciej, zwan Konewka, 105 Od sztućca, który naszał, z gardłem tak szerokiem, Że zeń, jak z konwi, tuzin kulek lał potokiem. Oba krzyczeli: „Wiwat Chrzciciel z Kropidełkiem!“ Prusak chciał mówić, ale zgłuszono go zgiełkiem I śmiechem. „Precz — wołano — precz Prusaki, tchórze! 110 Kto tchórz, niech w bernardyńskim chowa się kapturze!“ Wtem znowu głowę zwolna podniósł Maciej stary, I zaczęły cokolwiek uciszać się gwary: „Nie drwijcie — rzekł — z Robaka; znam go, to ćwik klecha, Ten robaczek większego od was zgryzł orzecha. 115 Raz go tylko widziałem: ledwiem okiem rzucił, Poznałem, co za ptaszek; ksiądz oczy odwrócił, Lękając się, żebym go nie zaczął spowiadać, Ale to rzecz nie moja, wiele o tem gadać! On tu nie przyjdzie, próżno wzywać bernardyna. 120 Jeśli od niego wyszła ta cała nowina, To kto wie, w jakim celu: bo to bies księżyna! Jeśli prócz tej nowiny nic więcej nie wiecie, Więc pocoście tu przyszli? i czego wy chcecie?“ „Wojny!“ — krzyknęli. „Jakiej?“ — spytał. Zawołali: 125 „Wojny z Moskalem! bić się! Hajże, na Moskali!“ Prusak wciąż wolał, a głos coraz wyżej wznosił; Aż posłuchanie częścią ukłonem wyprosił, Częścią zdobył swą mową krzykliwą i cienką. „I ja chcę bić się — wołał tłukąc się w pierś ręką — 130 Choć Kropidła nie noszę, drągiem od wiciny Sprawiłem raz Prusakom czterem dobre chrzciny, Którzy mię po pjanemu chcieli w Preglu topić“.[11] „Toś zuch, Bartku — rzekł Chrzciciel — dobrze! kropić, kropić!“ „Ależ, najsłodszy Jezu! trzeba pierwej wiedzieć, 135 Z kim wojna? o co? trzeba to światu powiedzieć, — Wołał Prusak — bo jakże lud ruszy za nami? Gdzie pójdzie, kiedy, gdzie iść, my nie wiemy sami? Bracia Szlachta! Panowie! potrzeba rozsądku! Dobrodzieje, potrzeba ładu i porządku! 140 Chcecie wojny: więc zróbmy konfederacyją, Obmyślmy, gdzie zawiązać i pod laską czyją? Tak było w Wielkopolszcze: widzim rejteradę Niemiecką, cóż my robim? wchodzim tajnie w radę, Uzbrajamy i szlachtę i włościan gromadę; 145 Gotowi, Dąbrowskiego czekamy rozkazu, Nakoniec, hajże na koń! powstajem odrazu!“ „Proszę o głos!“ — zawołał pan komisarz z Klecka,[12] Człowiek młody, przystojny, ubrany z niemiecka. Zwał się Buchman, lecz Polak był, w Polszczę się rodził; 150 Nie wiedzieć pewnie, czyli ze szlachty pochodził, Lecz o to nie pytano, i wszyscy Buchmana Szacowali, iż służył u wielkiego pana, Był dobry patryjota, i pełen nauki, Z ksiąg obcych wyuczył się gospodarstwa sztuki, 155 I dóbr administracją prowadził porządnie; O polityce także wnioskował rozsądnie, Pięknie pisać i gładko umiał się wysławiać. Zatem umilkli wszyscy, kiedy jął rozprawiać: „Proszę o głos!“, powtórzył, podwakroć odchrząknął, 160 Ukłonił się i usty dźwięcznemi tak brząknął: „Preopinanci moi w swych głosach wymownych[13] Dotknęli wszystkich punktów stanowczych i głownych, Dyskusyją na wyższe wznieśli stanowisko; Mnie tylko pozostaje w jedno zjąć ognisko 165 Rzucone trafne myśli i rozumowania: Mam nadzieję w ten sposób sprzeczne zgodzić zdania. Dwie części w dyskusyi całej uważałem; Podział już jest zrobiony, idę tym podziałem. Naprzód: dlaczego mamy przedsiębrać powstanie? 170 W jakim duchu? to pierwsze, żywotne pytanie; Drugie rewolucyjnej władzy się dotycze. Podział jest trafny, tylko przewrócić go życzę. Naprzód zacząć od władzy; skoro pojmiem władzę, Z niej powstania istotę, duch, cel, wyprowadzę. 175 Co do władzy więc — kiedy oczyma przebiegam Dzieje całej ludzkości, i cóż w nich spostrzegam? Oto ród ludzki dziki, w lasach rozpierzchniony, Skupia się, zbiera, łączy dla wspólnej obrony, Obmyśla ją — i to jest najpierwsza obrada. 180 Potem każdy wolności własnej cząstkę składa Dla dobra powszechnego: to pierwsza ustawa, Z której jako ze źródła płyną wszystkie prawa. Widzimy tedy, że rząd umową się tworzy, Nie pochodząc, jak mylnie sądzą, z woli Bożéj. 185 Owóż rząd na kontrakcie oparłszy społecznym,[14] Podział władzy już tylko jest skutkiem koniecznym...“ „Otóż są i kontrakty! kijowskie czy mińskie? — Rzekł stary Maciej — owóż i rządy babińskie! Panie Buchman, czy Bóg nam chciał cara narzucić, 190 Czy djabeł, ja z Waszecią nie będę się kłócić: Panie Buchman, gadaj Waść jakby cara zrucić“.[15] „Tu sęk — krzyknął Kropiciel — gdybym mógł podskoczyć Do tronu i Kropidłem, plusk, raz cara zmoczyć, To jużby on nie wrócił, ni kijowskim traktem, 195 Ni mińskim, ni za żadnym Buchmana kontraktem; Aniby go wskrzesili z mocy Bożej popi, Ni z mocy Belzebuba. Ten mi zuch, kto kropi. Panie Buchman, Waścina rzecz bardzo wymowna, Ale wymowa szum, drum: kropić! to rzecz głowna“. 200 „To, to, to!“ — pisnął, ręce trąc, Bartek Brzytewka, Od Chrzciciela do Maćka biegając, jak cewka[16] Od jednej strony krosien przerzucana w drugą: „Tylko ty Maćku z Rózgą, ty Maćku z maczugą, Tylko zgódźcie się, dalbóg, pobijem na druzgi[17] 205 Moskala; Brzytew idzie pod komendę[18] Rózgi“. „Komenda — przerwał Chrzciciel — dobra ku paradzie; U nas była komenda w kowieńskiej brygadzie Krótka a węzłowata: Strasz, sam się nie strachaj, — Bij, nie daj się, — postępuj często, gęsto machaj; 210 Szach, mach!“ — „To — pisnął Brzytwa — to mi regulament![19] Poco tu pisać akta, poco psuć atrament? Konfederacji trzeba? o to cała sprzeczka? Jest marszałek nasz Maciej, a laska Rózeczka“. „Niech żyje — krzyknął Chrzciciel — Kurek na kościele!“ 215 Szlachta odpowiedziała: „Wiwant Kropiciele!“ Ale w kątach szmer powstał, choć w środku tłumiony, Widać, że się rozdziela rada na dwie strony. Buchman krzyknął: „Ja zgody nigdy nie pochwalam, To mój system!“[20] Ktoś drugi wrzasnął: „Nie pozwalam!“ 220 Inni z kątów wtórują. Nareszcie głos gruby Ozwał się przybyłego szlachcica Skołuby: „Cóż to Państwo Dobrzyńscy! A to co się święci? A my czy to będziemy z pod prawa wyjęci? Kiedy nas zapraszano z naszego zaścianku, 225 A zapraszał nas klucznik Rębajło Mopanku, Mówiono nam, że wielkie rzeczy dziać się miały, Że tu nie o Dobrzyńskich, lecz o powiat cały, O całą szlachtę idzie; toż i Robak bąkał, Choć nigdy nie dokończył i zawsze się jąkał, 230 I ciemno się tłumaczył. Wreszcie, koniec końców, My zjechali, sąsiadów wezwali przez gońców. Nie sami tu, Panowie Dobrzyńscy, jesteście, Z różnych innych zaścianków jest tu nas ze dwieście; Wszyscy więc radźmy. Jeśli potrzeba marszałka, 235 Głosujmy wszyscy; równa u każdego gałka. Niech żyje równość!“ Zatem dwaj Terajewicze[21] I czterej Stypułkowscy i trzej Mickiewicze Krzyknęli: „Wiwat równość!“ — stojąc za Skołubą. Tymczasem Buchman wołał: „Zgoda będzie zgubą!“ 240 Kropiciel krzyczał: „Bez was obejdziem się sami, Niech żyje nasz marszałek, Maciek nad Maćkami! Hej do laski!“ Dobrzyńscy krzyczą: „Zapraszamy!“ A obca szlachta woła w głos: „Nie pozwalamy!“ Rozstrycha[22] się tłum na dwie kupy rozdzielony, 245 I kiwając głowami w dwie przeciwne strony, Tamci: „Nie pozwalamy!“ — ci krzyczą: „Prosiemy!“ Maciek stary w pośrodku jeden siedział niemy, I jedna głowa jego była nieruchoma. Przeciw niemu stał Chrzciciel, zwieszony rękoma 250 Na maczudze, a głową na końcu maczugi Wspartą kręcił, jak tykwą[23] wbitą na kij długi, I na przemiany to wtył, to się naprzód kiwał, I ustawicznie: „kropić, kropić!“ wykrzykiwał. Wzdłuż izby zaś przebiegał Brzytewka ruchawy 255 Ciągle od Kropiciela do Macieja ławy. Konewka zaś powoli wszerz izbę przechodził Od Dobrzyńskich do szlachty, niby to ich godził; Jeden wciąż wołał: „Golić!“ — a drugi „Zalewać!“ Maciek milczał, lecz widno, że się zaczął gniewać. 260 Ćwierć godziny wrzał hałas, gdy nad tłum wrzeszczący, Ze środka głów wyskoczył w górę słup błyszczący. Był to rapier sążnistej długości, szeroki Na całą piędź, a sieczny na obadwa boki. Widocznie miecz teutoński[24], z norymberskiej stali 265 Ukuty; wszyscy milcząc, na broń poglądali. Kto ją podniósł? nie widać; lecz zaraz zgadniono: „To Scyzoryk! niech żyje Scyzoryk! — krzykniono, Wiwat Scyzoryk, klejnot Rębajłów zaścianku! Wiwat Rębajło, Szczerbiec, Półkozic, Mopanku!“ 270 Wnet Gerwazy (to on był) przez tłum się przecisnął Na środek izby, wkoło Scyzorykiem błysnął, Potem, wdół chyląc ostrze na znak powitania Przed Maćkiem, rzekł: „Rózeczce Scyzoryk się kłania. Bracia szlachta Dobrzyńscy! Ja nie będę radził 275 Nic a nic, powiem tylko, pocom Was zgromadził: A co robić, jak robić, decydujcie sami. Wiecie, słuch dawno chodzi między zaściankami, Że się na wielkie rzeczy zanosi na świecie; Ksiądz Robak o tem gadał, wszakże wszyscy wiecie?“ 280 „Wiemy!“ — krzyknęli. — „Dobrze. Owoż mądrej głowie — Ciągnął mówca spojrzawszy bystro — dość dwie słowie,[25] Nieprawdaż?“ — „Prawda!“ — rzekli. — „Gdy cesarz francuski — Rzekł Klucznik — stąd przyciąga, a stamtąd car ruski: Więc wojna; car z cesarzem, królowie z królami 285 Pójdą za łby, jak zwykle między monarchami, A nam czy siedzieć cicho? Gdy wielki wielkiego Będzie dusić, my duśmy mniejszych, każdy swego. Zgóry i zdołu, wielcy wielkich, małych mali, Jak zaczniem ciąć, tak całe szelmostwo się zwali, 290 I tak zakwitnie szczęście i Rzeczpospolita. Nieprawdaż?“ — „Prawda — rzekli — jakby z książki czyta!“ „Prawda — powtórzył Chrzciciel — krop, a krop i kwita!“ „Ja zawsze gotów golić“, — ozwał się Brzytewka; — „Tylko zgódźcie się — prosił uprzejmie Konewka — 295 Chrzcicielu i Macieju, pod czyją iść wodzą?“ Ale mu przerwał Buchman: „Niech się głupi godzą, Dyskusyje publicznej sprawie nie zaszkodzą. Proszę milczeć! Słuchamy, sprawa na tem zyska; Pan Klucznik ją z nowego zważa stanowiska“. 300 „Owszem — zawołał Klucznik — u mnie po staremu. O wielkich rzeczach myśleć należy wielkiemu: Jest na to cesarz, będzie król, senat, posłowie. Takie rzeczy, Mopanku, robią się w Krakowie, Lub w Warszawie, nie u nas, w zaścianku, w Dobrzynie; 305 Aktów konfederackich nie piszą w kominie Kredą, nie na wicinie, lecz na pergaminie. Nie nam to pisać akta, ma Polska pisarzy Koronnych i litewskich: tak robili starzy. Moja rzecz Scyzorykiem wyrzynać“. — „Kropidłem 310 Pluskać“ — dodał Kropiciel. — „I wykalać Szydłem“ — Krzyknął Bartek Szydełko, dobywszy swej szpadki. „Wszystkich was, — kończył Klucznik, — biorę tu na świadki, Czy Robak nie powiadał, że wprzód, nim przyjmiecie W dom wasz Napoleona, trzeba wymieść śmiecie? 315 Słyszeliście to wszyscy, a czy rozumiecie? Któż jest śmieciem powiatu? kto zdradziecko zabił Najlepszego z Polaków? kto go okradł, zgrabił, I jeszcze chce ostatki wydrzeć z rąk dziedzica? Któż to? Mamże wam gadać?“ — „A jużci Soplica 320 — Przerwał Konewka — to łotr!“ — „Oj, to ciemiężyciel!“ — Pisnął Brzytewka. — „Więc go kropić!“ — dodał Chrzciciel. „Jeśli zdrajca — rzekł Buchman — więc na szubienicę!“ „Hejże! — krzyknęli wszyscy — hajże na Soplicę!“ Lecz Prusak śmiał podjąć się Sędziego obrony, 325 I wołał z wzniesionemi ku szlachcie ramiony: „Panowie Bracia! aj! aj! a na Boskie rany! Co znowu? Panie Klucznik, czy Waść opętany? Czy o tem była mowa? Że ktoś miał warjata, Banita[26] bratem, to co? karać go za brata! 330 To mi po chrześcijańsku! Są tu w tem konszachty[27] Hrabiego. — Żeby Sędzia był ciężki dla szlachty, Nieprawda, dalibógże! To wy tylko sami Pozywacie go, a on zgody szuka z wami, Ustępuje ze swego, jeszcze grzywny[28] płaci. 335 Ma proces z Hrabią, cóż stąd? Obadwa bogaci; Niechaj pan drze się z panem, cóż to do nas braci? Pan Sędzia ciemiężyciel! On pierwszy zabraniał, Ażeby się chłop przed nim do ziemi nie kłaniał, Mówiąc, że to grzech. Nieraz u niego gromada 340 Chłopska, ja sam widziałem, do stołu z nim siada; Płacił za włość podatki, a nie tak jest w Klecku, Choć tam Waść, Panie Buchman, rządzisz po niemiecku. Sędzia zdrajca! My się z nim od infimy[29] znamy: Poczciwe było dziecko, i dziś taki samy; 345 Polskę kocha nad wszystko, polskie obyczaje Chowa, modom moskiewskim przystępu nie daje. Ilekroć z Prus powracam, chcąc zmyć się z niemczyzny, Wpadam do Soplicowa, jak w centrum polszczyzny: Tam się człowiek napije, nadysze Ojczyzny! 350 Dalbóg Dobrzyńscy! ja wasz brat, ale Sędziego Nie pozwolę pokrzywdzić, nie będzie nic z tego. Nie tak, Panowie Bracia, w Wielkopolszcze było: Co za duch! co za zgoda! aż przypomnieć miło! Nikt tam podobną fraszką nie śmiał rady mieszać!“ 355 „To nie fraszka — zawołał Klucznik — łotrów wieszać!“ Szmer wzmagał się. Wtem Jankiel posłuchania prosił, Na ławę wskoczył, stanął i nad głowy wznosił Brodę jak wiechę, co mu aż do pasa wisi; Prawą ręką zdjął zwolna z głowy kołpak lisi, 360 Lewą ręką jarmułkę zruszoną poprawił, Potem lewicę za pas zatknął i tak prawił, Kołpakiem lisim w kolej kłaniając się nisko: „Nu, Panowie Dobrzyńscy, ja sobie żydzisko; Mnie Sędzia ni brat, ni swat; szanuję Sopliców 365 Jak panów bardzo dobrych i moich dziedziców, Szanuję też Dobrzyńskich Bartków i Maciejów Jako dobrych sąsiadów, panów dobrodziejów; A mówię tak: Jeżeli Państwo chcą gwałt zrobić Sędziemu, to bardzo źle; możecie się pobić, 370 Zabić — a asesory? a sprawnik? a turma?[30] Bo w wiosce u Soplicy jest żołnierzy hurma, Wszystko jegry![31] Asesor w domu; tylko świśnie, Tak wraz przymaszerują, stoją jak umyślnie. A co będzie? A jeśli czekacie Francuza, 375 To Francuz jest daleko jeszcze, droga duża. Ja Żyd, o wojnach nie wiem, a byłem w Bielicy[32] I widziałem tam żydków od samej granicy; Słychać, że Francuz stoi nad rzeką Łososną,[33] A wojna jeśli będzie, to chyba aż wiosną. 380 Nu, mówię tak: czekajcie! wszak dwór Soplicowa Nie budka kramna, co się rozbierze, w wóz schowa I pojedzie — dwór, jak stał, do wiosny stać będzie; A pan Sędzia to nie jest żydek na arendzie, Nie uciecze, to jego można znaleść wiosną. 385 A teraz rozejdźcie się, a nie gadać głośno O tem, co było, bo to gadać, to daremno! A czyja łaska Panów Szlachty, proszę ze mną. Moja Siora powiła małego Jankielka, Ja dziś traktuję wszystkich, a muzyka wielka! 390 Każę przynieść kozicę, basetlę, dwie skrzypiec, A pan Maciek Dobrodziej lubi stary lipiec I nowego mazurka; mam nowe mazurki, A wyuczyłem śpiewać fein moje bachurki“. Wymowa lubionego powszechnie Jankiela 395 Trafiła do serc. Powstał krzyk, oklask wesela, Szmer przyzwolenia nawet za domem się szerzył; Gdy Gerwazy w Jankiela Scyzorykiem zmierzył. Żyd skoczył, wpadł w tłum; Klucznik wołał: „Precz stąd Żydzie! Nie tkaj palców między drzwi, nie o ciebie idzie! 400 Panie Prusak! że Waszeć sędziowską handlujesz Parą wicin mizernych, to już zań gardłujesz? Zapomniałeś, Mopanku, że ojciec Waszécin Spławiał do Prus dwadzieścia Horeszkowskich wicin? Stąd się zbogacił i on i jego rodzina, 400 Ba, nawet wszyscy, ilu was tu jest z Dobrzyna. Bo pamiętacie starzy, słyszeliście młodzi, Że Stolnik był was wszystkich ojciec i dobrodziéj. Kogóż on komisarzem słał do swych dóbr pińskich? Dobrzyńskiego! Rachmistrzów kogo miał? Dobrzyńskich! 410 Marszałkostwa, kredensu nie zwierzał nikomu,[34] Tylko Dobrzyńskim: pełno Dobrzyńskich miał w domu! On forytował[35] wasze w trybunałach sprawy, On wyrabiał u króla dla was chleb łaskawy, Dzieci wasze kopami pomieszczał w konwikcie 415 Pijarskim[36] na swym koszcie, odzieży i wikcie; Dorosłych promowował[37] także swym nakładem: A dlaczego to robił? że wam był sąsiadem! Dziś Soplica kopcami tyka waszych granic, Cóż kiedy wam dobrego zrobił on?“ — „Nic a nic! 420 — Przerwał Konewka — bo to wyrosło z szlachciury! A jak dmie się, phu, phu, phu, jak nos drze dogóry! Pamiętacie, prosiłem na córki wesele; Poję, nie chce pić, mówi: „Nie piję tak wiele, Jak wy szlachta; wy szlachta ciągniecie jak bąki!“ 425 Ot, magnat! delikacik z marymonckiej mąki![38] Nie pił; leliśmy w gardło, krzyczał: „Gwałt się dzieje!“ Czekaj-no, niech-no ja mu z Konewki naleję“. „Filut[39] — zawołał Chrzciciel — oj, i ja go kropnę Za swoje. Mój syn, było to dziecko roztropne, 430 Teraz tak zgłupiał, że go nazywają Sakiem,[40] A z przyczyny Sędziego został głupcem takim. Mówiłem: „Poco tobie leźć do Soplicowa? Jeżeli cię tam złowię, niech cię Bóg uchowa!“ On znowu smyk do Zosi, dybie przez konopie; 435 Złowiłem go, a zatem za uszy i kropię; A on beczy i beczy jak maleńkie chłopię: „Ojcze, choć zabij, muszę tam iść“, a wciąż szlocha — „Co tobie“? a on mówi, że tę Zosię kocha! Chciałby popatrzyć na nią! Żal mi nieboraka, 440 Mówię Sędziemu: „Sędzio, daj Zosię dla Saka“. On mówi: „jeszcze mała, czekaj ze trzy lata, Jak sama zechce“. Łotr! łże, już ją komuś swata. Słyszałem, już ja się tam na wesele wkręcę, Ja im łoże małżeńskie Kropidłem poświęcę“. 445 „I taki łotr — zawołał Klucznik — ma panować? I dawnych panów, lepszych od siebie rujnować? A Horeszków i pamięć i imię zaginie! Gdzież jest wdzięczność na świecie? — Niema jej w Dobrzynie! Bracia! chcecie bój z ruskim wieść imperatorem, 450 A boicie się wojny z Soplicowskim dworem? Strach wam turmy! Czyż to ja wzywam na rozboje? Broń Boże! Szlachta Bracia! ja przy prawie stoję. Wszak Hrabia wygrał, zyskał dekretów niemało; Tylko je egzekwować![41] Tak dawniej bywało: 455 Trybunał pisał dekret, szlachta wypełniała, A szczególniej Dobrzyńscy, i stąd wasza chwała Urosła w Litwie! Wszakże to Dobrzyńscy sami Bili się na zajaździe Myskim[42] z Moskalami, Których przywiódł jenerał ruski Wojniłowicz, 460 I łotr, przyjaciel jego, pan Wołk z Łogomowicz.[43] Pamiętacie, jak Wołka wzięliśmy w niewolę, Jak chcieliśmy go wieszać na belce w stodole, Iż był tyran dla chłopstwa a sługa Moskali; Ale się chłopi głupi nad nim zlitowali! 465 (Upiec go muszę kiedyś na tym Scyzoryku). Nie wspomnę innych wielkich zajazdów bez liku, Z których wyszliśmy zawsze, jak szlachcie przystało, I z zyskiem i aplauzem[44] powszechnym i z chwałą! Pocóż o tem wspominać? Dziś darmo pan Hrabia, 470 Sąsiad wasz, sprawę toczy, dekrety wyrabia, Już nikt z was pomóc nie chce biednemu sierocie! Dziedzic Stolnika tego, który żywił krocie, Dziś nie ma przyjaciela, oprócz mnie, Klucznika, I ot, tego wiernego mego Scyzoryka!“ 475 „I Kropidła — rzekł Chrzciciel — Gdzie ty, Gerwazeńku, Tam i ja, póki ręka, póki plusk plask w ręku. Co dwaj, to dwaj! Dalibóg, mój Gerwazy! ty miecz, Ja mam kropidło; dalbóg! ja kropię a ty siecz, I tak szach mach, plusk i plask; oni niech gawędzą!“ 480 „Toć i Bartka — rzekł Brzytwa — Bracia nie odpędzą; Już co wy namydlicie, to ja wszystko zgolę“. — „I ja — przydał Konewka — z wami ruszyć wolę, Gdy ich nie można zgodzić na obiór marszałka; Co mi tam głosy, gałki! U mnie insza gałka: 485 (Tu wydobył z kieszeni garść kul, dzwonił niemi) Ot gałki! — krzyknął — w Sędzię gałkami wszystkiemi!“ — „Do was — wołał Skołuba — do was się łączymy!“ — „Gdzie wy — krzyknęła szlachta — gdzie wy, to tam i my! Niech żyją Horeszkowie! wiwant Półkozice! 490 Wiwat Klucznik Rębajło! Hajże na Soplicę!“ I tak wszystkich pociągnął wymowny Gerwazy, Bo wszyscy ku Sędziemu mieli swe urazy, Jak zwyczajnie w sąsiedztwie, to o szkodę skargi, To o wyręby,[45] to o granice zatargi. 495 Jednych gniew, drugich tylko poburzała zawiść Bogactw Sędziego — wszystkich zgodziła nienawiść. Cisną się do Klucznika, podnoszą dogóry Szable, pałki — Aż Maciek, dotychczas ponury, Nieruchomy, wstał z ławy i wolnemi kroki 500 Wyszedł na środek izby, i podparł się w boki; I spojrzawszy przed siebie i kiwając głową, Zabrał głos, wymawiając zwolna każde słowo, Z przestankiem i przyciskiem: „A głupi! a głupi! A głupi wy! Na kim się mleło,[46] na was skrupi! 505 To, póki o wskrzeszeniu Polski była rada, O dobru pospolitem, głupi, u was zwada? Nie można było, głupi, ani się rozmowić, Głupi, ani porządku, ani postanowić Wodza nad wami, głupi! A niech-no kto podda 510 Osobiste urazy, głupi, u was zgoda! Precz stąd! Bo jakem Maciek, was, do milijonów Kroćset kroci tysięcy fur, beczek, furgonów Djabłów!!!...“ Ucichli wszyscy, jak rażeni gromem; Ale razem straszliwy powstał krzyk za domem: 515 „Wiwat Hrabia!“ On wjeżdżał na folwark Maciejów, Sam zbrojny, za nim zbrojnych dziesięciu dżokejów. Hrabia siedział na dzielnym koniu, w czarnym stroju; Na sukni orzechowy płaszcz włoskiego kroju, Szeroki, bez rękawów, jak wielka opona, 520 Spięty klamrą u szyi, spadał przez ramiona; Kapelusz miał okrągły z piórem, w ręku szpadę. Okręcił się i szpadą powitał gromadę. „Wiwat Hrabia! — krzyknęli — z nim żyć i umierać!“ Szlachta zaczęła z chaty przez okna wyzierać 525 I za Klucznikiem co raz ku drzwiom się napierać. Klucznik wyszedł, a za nim tłum przeze drzwi runął, Maciek resztę wypędził, drzwi zamknął, zasunął, I przez okno wyjrzawszy, raz jeszcze rzekł: „Głupi!“ A tymczasem się szlachta do Hrabiego kupi. 530 Idą w karczmę. Gerwazy wspomniał dawne czasy, Kazał sobie trzy podać od kontuszów pasy, Na nich ze sklepu karczmy beczki wydobywa Trzy: jedną miodu, drugą wódki, trzecią piwa. Wyjął goździe, wnet z szumem trysnęły trzy strugi, 535 Jeden biały jak srebro, krwawnikowy drugi, Trzeci żółty; troistą grają w górze tęczą, A spadając w sto kubków, we sto szklanek brzęczą. Wre szlachta. Tamci piją, ci Hrabiemu życzą Lat setnych, wszyscy, „Hajże na Soplice!“ krzyczą. 540 Jankiel wymknął się milczkiem, oklep; Prusak rownie, Niesłuchany, choć jeszcze rozprawiał wymownie, Chciał zmykać, szlachta w pogoń, wołając, że zdradził. Mickiewicz stał zdaleka, ni krzyczał, ni radził, Ale z miny poznano, że coś złego knuje, 545 Więc do kordów, i hajże! On się rejteruje, Odcina się, już ranny, przyparty do płotów, Gdy mu skoczył na odsiecz Zan i trzech Czeczotów.[47] Zaczem rozjęto[48] szlachtę, ale w tym rozruchu, Dwóch było ciętych w ręce, ktoś dostał po uchu. 550 Reszta wsiadała na koń. — Hrabia i Gerwazy Porządkują, rozdają oręże, rozkazy. Wkońcu wszyscy przez długą zaścianku ulicę Puścili się wcwał, krzycząc: „Hajże na Soplice!“ książki z kategorii Beletrystyka wszystkie klasyka powieść historyczna Literatura popularnonaukowa wszystkie językoznawstwo, nauka o literaturze Tagi Najpopularniejsze: Najpopularniejsze: pan tadeusz #uczucia #uczucia... #uczucia #lgbt... #uczucia... #uczucia... #uczucia #słowa... #uczucia #ukryć #uczucia# #uczucia#dotyk#is... #uczucie #udawanie #udawanie... #układ #układ okresowy... #umieranie... #umysł #upadli #lauren... #upiórwruderze #uproszczenia #uprzejmość #upór #nadzieja... #uraza #żal #urlopzdziecmi... #urocze... #uroda... #uroda... #urząd #ustarzezbiarki... #uważność #uważność #m... Autorzy Najpopularniejsi: Najpopularniejsi: Adam Mickiewicz Jerzy Bralczyk Sortuj: Bo serce nie jest sługa, nie zna, co to pany, I nie da się przemocą okuwać w kajdany. Dodał/a: TheAmmannka Szukałeś wzroku mego, teraz go unikasz, Szukałeś rozmów ze mną, dziś uszy zamykasz, Jakby w słowach, we wzroku mym była trucizna! Dobrze mi tak, wiedziałam, kto jesteś! Mężczyzna! Dodał/a: fimmtudagur Jak łatwo może człowiek popsuć szczęście drugim W jednej chwili, a życiem nie naprawi długim! Dodał/a: TheAmmannka Mężczyźni, póki młodzi, chociaż w myślach zmienni, W uczuciach są od dziadów stalsi, bo sumienni. Długo serce młodzieńca proste i dziewicze Chowa wdzięczność za pierwsze miłości słodycze! Dodał/a: TheAmmannka Nigdy we dwóch nie strzelać do jednej źwierzyny. Dodał/a: TheAmmannka Na obelgę śmiertelną dla uszu szlachcica, I której żaden nigdy nie słyszał Soplica, Zadrżał Tadeusz, twarz mu pobladła jak trupia, Tupnąwszy nogą, usta przyciąwszy, rzekł: "Głupia! Dodał/a: konto usunięte Nie będę - rzekł Hrabia - szczęścia Pani kłócił." I oczy pełne smutku i wzgardy odwrócił. Dodał/a: Belisa11 Tadeusz z Telimeną, całkiem zapomniani, Pamiętali o sobie. - Rada była pani, Że jej dowcip tak bardzo Tadeusza bawił; Młodzieniec jej nawzajem komplementy prawił. Telimena mówiła coraz wolniéj, ciszéj, I Tadeusz udawał, że jej nie dosłyszy W tłumie rozmów: więc szepcąc, tak zbliżył się do niéj, Że uczuł twarzą lubą gorącość jej skroni; Wstrzymując oddech, usty chwytał jej westchnienie I okiem łowił wszystkie jej wzroku promienie. Wtem pomiędzy ich usta mignęła znienacka Naprzód mucha, a za nią tuż Wojskiego placka. Dodał/a: GreenGirl23 Na obelgę śmiertelną dla uszu szlachcica, I której żaden nigdy nie słyszał Soplica, Zadrżał Tadeusz, twarz mu pobladła jak trupia, Tupnąwszy nogą, usta przyciąwszy, rzekł: "Głupia! Dodał/a: konto usunięte Niezapomniane, definitywnie najlepsze, co z ust jego wyszło, powiedzenie Anatola Mühlsteina: "Jak ktoś coś mówi na PANA TADEUSZA - to w mordę". Dodał/a: Michał_K-ski Poprzednie 1 2 Następne Popularne artykuły Zobacz nowe serwisy Kulturalnej Polski! Adam Mickiewicz • Dziady • Pan Tadeusz • Konrad Wallenrod utwórcytatmotywWIDOK GÓR ZE STEPÓW KOZŁOWA"Gdzie orły dróg nie wiedzą, kończy się chmur jazda, Minąłem grom drzemiący w kolebce z obłoków, Aż tam, gdzie nad mój turban była tylko gwiazda. To Czatyrdah!"natura / opis przyrody TO LUBIĘ"Spójrzyj, Marylo, gdzie się kończą gaje, W prawo łóz gęsty zarostek, W lewo się piękna dolina podaje, Przodem rzeczułka i mostek."natura / opis przyrody ŚWITEŹ + analiza i interpretacja"Ktokolwiek będzisz w nowogródzkiej stronie, Do Płużyn ciemnego boru Wjechawszy, pomnij zatrzymać twe konie, Byś się przypatrzył jezioru Świteź tam jasne rozprzestrzenia łona, W wielkiego ksztalcie obwodu, Gęstą po bokach puszczą oczerniona, A gładka jak szyba lodu."natura / opis przyrody ŚWITEZIANKA"Słowicze wdzięki w mężczyzny głosie A w sercu lisie zamiary."mężczyzna STEPY AKERMAŃSKIE"W takiej ciszy - tak ucho natężam ciekawie, Że słyszałbym głos z Litwy. - Jedźmy, nikt nie woła."tęsknota STEPY AKERMAŃSKIE"Wóz nurza się w zieloność i jak łódka brodzi, Śród fali łąk szumiących, śród kwiatów powodzi, Omijam koralowe ostrowy burzanu."natura / opis przyrody ROMANTYCZNOŚĆ"Czucie i wiara silniej mówi do mnie niż mędrca szkiełko i oko."filozofia ROMANTYCZNOŚĆ"Miej serce i patrzaj w serce" PRZYJACIELE"Powiedział mi - rzekł Mieszek - przysłowie niedźwiedzie: Że prawdziwych przyjaciół poznajemy w biedzie"przysłowia / mądrości ludowe PRZYJACIELE"Nie masz teraz prawdziwej przyjaźni na świecie;"przyjaźń POWRÓT TATY"Tato nie wraca; ranki i wieczory We łzach go czekam i trwodze;"tęsknota POLAŁY SIĘ ŁZY..."Polały się łzy me czyste, rzęsiste, Na me dzieciństwo sielskie, anielskie Na moją młodość górną i durną, Na mój wiek męski, wiek klęski; Polały się łzy me czyste, rzęsiste..."młodość PIES I WILK"Lepszy w wolności kęsek lada jaki Niźli w niewoli przysmaki."przysłowia / mądrości ludowe PANI TWARDOWSKA"Jedzą, piją, lulki palą, Tańce, hulanka, swawola; Ledwie karczmy nie rozwalą, Cha cha, chi chi, hejza, hola!"zabawa PANI TWARDOWSKA"Pan każe, sługa musi."władza Oda do młodości + analiza i interpretacja"Dzieckiem w kolebce kto łeb urwał Hydrze, Ten młody zdusi Centaury, Piekłu ofiarę wydrze, Do nieba pójdzie po laury." Oda do młodości + analiza i interpretacja"Bez serc, bez ducha, to szkieletów ludy; Młodości! dodaj mi skrzydła! Niech nad martwym wzlecę światem W rajską dziedzinę ułudy:"młodość Oda do młodości + analiza i interpretacja"Młodości! ty nad poziomy Wylatuj"młodość Oda do młodości + analiza i interpretacja"Tam sięgaj, gdzie wzrok nie sięga; Łam, czego rozum nie złamie: Młodości! orla twych lotów potęga, Jako piorun twoje ramię."młodość NIEPEWNOŚĆ"Gdy cię nie widzę, nie wzdycham, nie płaczę, Nie tracę zmysłów, kiedy cię zobaczę; Jednakże gdy cię długo nie oglądam, Czegoś mi braknie, kogoś widzieć żądam; I tęskniąc sobie zadaję pytanie: Czy to jest przyjaźń? czy to jest kochanie?"miłość NAD WODĄ WIELKĄ I CZYSTĄ"Skałom trzeba stać i grozić, Obłokom deszcze przewozić, Błyskawicom grzmieć i ginąć, Mnie płynąć, płynąć i płynąć"pielgrzym / podróżnik / podróż LILIJE"Zbrodnia to niesłychana, Pani zabija pana;"zbrodnia Konrad Wallenrod - treść"Słodszy wyraz nad wszystko, wyraz miłości, któremu Nie masz równego na ziemi, oprócz wyrazu - ojczyzna."ojczyzna / Polska / Polacy Konrad Wallenrod - treść"Jam miłość, szczęście, jam niebo za młodu Umiał poświęcić dla sprawy narodu" Konrad Wallenrod - treść"O wieści gminna! ty arko przymierza Między dawnymi i młodszymi laty: W tobie lud składa broń swego rycerza, Swych myśli przędzę i swych uczuć kwiaty" Konrad Wallenrod - treść"O pieśni gminna! ty arko przymierza Między dawnymi i młodszymi laty."twórczość / poezja DZIADY cz. III - USTĘP - POMNIK PIOTRA WIELKIEGO"Znali się z sobą niedługo, lecz wiele."przyjaźń DZIADY cz. III - SCENA VII - SALON WARSZAWSKI"Nasz naród jak lawa, Z wierzchu zimna i twarda, sucha i plugawa; Lecz wewnętrznego ognia sto lat nie wyziębi, Plwajmy na tę skorupę i zstąpmy do głębi."ojczyzna / Polska / Polacy DZIADY cz. III - SCENA V (WIDZENIE KSIĘDZA PIOTRA)"Patrz! - ha! - to dziecię uszło - rośnie - to obrońca! Wskrzesiciel narodu, Z matki obcej; krew jego dawne bohatery, A imię jego będzie czterdzieści i cztery."mesjanizm DZIADY cz. III - SCENA V (WIDZENIE KSIĘDZA PIOTRA)"Krzyż ma długie, na całą Europę ramiona, Z trzech wyschłych ludów, jak z trzech twardych drzew ukuty. - Już wleką; już mój Naród na tronie pokuty -"ojczyzna / Polska / Polacy DZIADY cz. III - SCENA II - IMPROWIZACJA (WIELKA IMPROWIZACJA)"W ojczyźnie serce me zostało."ojczyzna / Polska / Polacy DZIADY cz. III - SCENA II - IMPROWIZACJA (WIELKA IMPROWIZACJA)"Tam dojdę, gdzie graniczą Stwórca i natura."władza / Bóg / wiaraDZIADY cz. III - SCENA II - IMPROWIZACJA (WIELKA IMPROWIZACJA)"Ja kocham cały naród [....] chcę go dźwignąć, uszczęśliwić, chcę nim cały świat zadziwić"ojczyzna / Polska / Polacy DZIADY cz. III - SCENA II - IMPROWIZACJA (WIELKA IMPROWIZACJA)"Daj mi rząd dusz [....], ja chcę duszami władać"władza DZIADY cz. III - SCENA II - IMPROWIZACJA (WIELKA IMPROWIZACJA)"Ja i ojczyzna to jedno, Nazywam się Milijon – bo za milijony Kocham i cierpię katusze"władza / ojczyzna / Polska / PolacyDZIADY cz. III - SCENA II - IMPROWIZACJA (WIELKA IMPROWIZACJA)"Kłamca, kto Ciebie nazywał miłością: Ty jesteś tylko mądrością! Ludzie myślą, nie sercem, Twych dróg się dowiedzą!"Bóg / wiara DZIADY cz. III - SCENA I"Zemsta, zemsta, zemsta na wroga, Z Bogiem, a choćby mimo Boga"zemsta / buntDZIADY cz. III - SCENA I"O wy co tylko na świat idziecie z północą Chytrość rozumem a złość nazywacie mocą Kto z was wiarę i wolność znajdzie i zagrzebie Myśli Boga oszukać - oszuka sam siebie"Bóg / wiara DZIADY - cz. IV"O, luba zginąłem w niebie, Kiedym raz pierwszy pocałował ciebie!"miłość DZIADY - cz. IV"Kobieto! puchu marny! ty wietrzna istoto! postaci twej zazdroszczą anieli a duszę gorszą masz... gorszą niżeli..."kobieta DZIADY - cz. II"Ciemno wszędzie, głucho wszędzie Co to będzie, co to będzie." DZIADY - cz. II"Kto nie był ani razu człowiekiem, temu człowiek nic nie pomoże."przysłowia / mądrości ludowe DZIADY - cz. II"Kto nie doznał goryczy ni razu, Ten nie dozna słodyczy w niebie."przysłowia / mądrości ludowe DZIADY cz. III - PROLOG"Gustavus obiit - hic hatus est Conradus [Gustaw umarł - urodził się Konrad]" DZIADY cz. III - PROLOG"Polska Chrystusem narodów"ojczyzna / Polska / Polacy DZIADY cz. III - PROLOG"Samotność mędrców mistrzyni."filozofia BURZA"Jeden podróżny śledział w milczeniu na stronie I pomyślił: szczęśliwy, kto siły postrada, Albo modlić się umie, lub ma z kim się żegnać."pielgrzym / podróżnik / podróż / samotnośćBrak utworu"Bóg nic darmo nie daje, lecz wszystko otwiera I każdy z Boga tyle, ile chce, zabiera."Bóg / wiara Brak utworu"A kto się Boga boi, ten się nic nie boi."Bóg / wiara Brak utworu"Bo Pan Bóg, kiedy karę na naród przepuszcza, Odbiera naprzód rozum od obywateli."Bóg / wiara Brak utworu"Do Nieba patrzysz w górę, a nie spojrzysz w siebie; Nie znajdzie Boga, kto Go szuka tylko w Niebie."Bóg / wiara Brak utworu"Głośniej niżeli w rozmowach Bóg przemawia w ciszy. I kto w sercu ucichnie, zaraz Go usłyszy."Bóg / wiara Brak utworu"W słowach tylko chęć widzim, w działaniu potęgę; Trudniej dzień dobrze przeżyć niż napisać księgę."życie Brak utworu"Wierzcie mi: nic bardziej pożądanego, a nic trudniejszego na ziemi jak prawdziwa rozmowa."życie Brak utworu"Tylko to dzieło czegoś jest warte, z którego człowiek może się poprawić i mądrości nauczyć."twórczość / poezja Brak utworu"W jednym tylko przypadku rada nie zawadzi: W jakim? - Gdy się pokora u mądrości radzi."przysłowia / mądrości ludowe Brak utworu"Poezja Słowackiego jest to kościół bez Boga."twórczość / poezja Brak utworu"Na głębszych fundamentach wyższy mur stać może, I wyższy rozum tylko, na głębszej pokorze."filozofia Brak utworu"Mędrzec zwyczajnych ludzi z rozmowy ocenia a niezwyczajnych mężów poznaje z milczenia." Brak utworu"Jednej woli jednemu trzeba przedsięwzięciu Lepszy jeden wódz głupi niż mądrych dziesięciu"władza Brak utworu"Jeśli kto władzę cierpi, nie mów, że jej słucha; Bóg czasem daje władzę w ręce złego ducha."władza Brak utworu"Każdy nowy dzień jest kwiatem Który zakwita w naszych rękach Tam gdzie się kocha, nigdy nie zapada noc. Serce to cząstka człowieka, Które tęskni, kocha i czeka."miłość

pan tadeusz cytaty kto mówi